Qëllimi i mësimit:

Në këtë mësim do të kuptosh se cilat janë qëllimet kryesore pse njerëzit mbajnë dele, dhe si të vendosësh drejtimin më të mirë për tufën tënde, në varësi të burimeve dhe tregut.

✅ 1. Mbajtja e deleve për mish

  • Përfitimi kryesor: Prodhimi i mishit për konsum ose shitje.

  • Kërkesë e lartë në treg, sidomos gjatë festave dhe ngjarjeve familjare.

  • Rritja e qengjave për therje është forma më e zakonshme.

  • Racat që japin shumë mish: Ruda, Suffolk, Bardhoka.

📌 Shembull praktik: Një fermer me 40 dele që lindin 30–35 qengja në vit, mund të shesë çdo qengj për 80–120€, në varësi të peshës dhe sezonit.

🥛 2. Mbajtja për qumësht dhe produkte të qumështit

  • Qumështi i deles ka përqendrim më të lartë yndyre dhe proteine se ai i lopës apo dhisë.

  • Përdoret për prodhimin e djathit të bardhë, kaçkavallit, kosit e tjerë.

  • Racat më të mira për këtë qëllim: Bardhoka, Lacaune, Awassi.

📌 Shembull praktik: Një dele e racës Lacaune mund të japë 200–300 litra qumësht në një sezon. Me përpunim të thjeshtë, ky qumësht mund të sjellë të ardhura të mira nga shitja e djathit.

🧶 3. Mbajtja për lesh

  • Leshi përdoret për batanije, çorape, jorganë ose për shitje si lëndë e parë.

  • Aktualisht, çmimi i leshit është i ulët, por ka potencial për rritje në tregje artizanale ose për eksport.

  • Racat me lesh të dendur: Ruda, Raca e bardhë e Kosovës.

📌 Këshillë: Edhe pse tregu i leshit është i vogël, nëse ke mundësi për përpunim artizanal (punime me dorë), leshi mund të kthehet në produkt me vlerë të shtuar.

🔄 4. Mbajtja për shumim (riprodhim)

  • Rritja e deleve për qëllime shumimi nënkupton përzgjedhjen e kafshëve më të mira për rritjen e tufës ose shitjen e qengjave për mbarështim.

  • Kërkon njohuri të mira për zgjedhjen e gjedhit riprodhues dhe ruajtjen e linjave të shëndetshme.

  • Një drejtim fitimprurës nëse ke raca të pastra ose hibride me prodhimtari të lartë.

📌 Shembull praktik: Një mbarështues që ruan racën Bardhoka mund të shesë qengja për shumim me çmime më të larta se për mish, pasi janë të kërkuar për përmirësim të tufave të tjera.

🧠 5. Si të vendosësh drejtimin e fermës tënde?

  • Konsidero:

    • Sa tokë/kullotë ke në dispozicion?

    • A ke akses në treg për mish apo djathë?

    • A ke përvojë me përpunim ushqimor (djathë, kos)?

    • A ka ndonjë rritje të kërkesës për lesh ose produkte artizanale në zonën tënde?

  • Mund të kombinosh qëllime – për shembull: shumim + mish, ose qumësht + djathë artizanal.

🎓 Pyetje për diskutim ose quiz:

  1. Cili është qëllimi më i zakonshëm i mbajtjes së deleve në zonën tënde?

  2. Cilat janë përfitimet dhe sfidat e mbajtjes së deleve për prodhim qumështi?

  3. A ke menduar ndonjëherë ta përpunosh vetë djathin nga qumështi i deles?

📌 Përmbledhje:

Mbajtja e deleve mund të bëhet për mish, qumësht, lesh apo shumim, në varësi të qëllimit të fermerit. Zgjedhja e drejtimit ndihmon në organizimin më të mirë të punës dhe rritjen e përfitimeve. Në disa raste, kombinimi i qëllimeve mund të sjellë edhe më shumë sukses.